اخطار نسبت به توزیع داروهای مخدر از راه داروخانه ها
به گزارش دكتر ایزی درحالیكه چندی قبل سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر از تصویب طرح «توزیع متادون و داروهای مخدر از راه داروخانه ها» خبر داد، رئیس كانون سراسری درمانگران اعتیاد كشور ضمن انتقاد نسبت به تصویب این طرح، افزایش اپیدمی اعتیاد در كشور، عدم رجوع معتادان یقه سفید برای تهیه داروهای ترك اعتیاد از داروخانه ها بدلیل ترس از دیده شدن و... را از عوارض این مصوبه دانست.
در جلسه ۱۳۶ ستاد مبارزه با مواد مخدر توزیع متادون بوسیله داروخانه ها به تصویب و تصمیم بر آن شده است كه توزیع متادون بوسیله داروخانه ها انجام شود؛ تصمیمی كه انتقاد بعضی از درمانگران حوزه اعتیاد را به دنبال داشته است؛ در صورتیكه سعید منتظرالمهدی سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر عنوان كرده صدای كارشناسان و درمانگران حوزه اعتیاد و انتقادات آنها درباره توزیع متادون بوسیله داروخانه ها شنیده شده است و اطمینان خاطر داده كه جای هیچ نگرانی نیست، اما مجتبی غالبی، رئیس كانون سراسری درمانگران اعتیاد كشور در گفت وگویی با ایسنا به تشریح علل مخالفت خود و برخی كارشناسان با این طرح پرداخت.
وی با اشاره به تصویب طرح واگذاری داروهای مخدر به داروخانه ها، اظهار داشت: ستاد مبارزه با مواد مخدر در جلسه صد و سی و ششم، طرحی را تحت عنوان «واگذاری داروهای مخدر به داروخانه ها» مصوب كرده است تا بر طبق آن، بیمار برای ترك اعتیاد به پزشك مستقر در مركز درمان اعتیاد بازگشت كند و پزشك با تجویز دارو، بیمار را به داروخانه ارجاع دهد. حال آنكه مقررات بین المللی سازمان بهداشت جهانی، سازمان مقابله با جرم و مواد مخدر سازمان ملل، ماده ۱۵ اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام، و بخشنامه های اجرایی از طرف وزارت بهداشت اعتقاد دارند كه برای ترك اعتیاد دارو و خدمات درمانی باید با هم و در یك پكیج و یك مركز به بیماران عرضه شود و در صورتیكه دارو از خدمات درمانی تفكیك شود، نه تنها ناقض مقررات بین المللی و ملی هستیم، بلكه صدمه های اجتماعی هم افزایش می یابد.
به گفته غالبی، مقرر شده بود ستاد مبارزه با مواد مخدر، طرح "توزیع" داروهای آگونیست از داروخانه ها به مراكز درمانی را به صورت پایلوت تصویب و اجرا نماید كه متاسفانه عده ای به دنبال انحراف مصوبه مذكور و "عرضه" داروهای مخدر از داروخانه به بیماران هستند. یكی از اهداف نویسندگان این طرح آن است كه مانع نشت داروی متادون به بازار سیاه شوند اما طرحی كه در استان قم و فارس به صورت آزمایشی اجرا شده با رویكرد توزیع داروهای مخدر بوده است یعنی كلینیك های درمان اعتیاد این دو استان، بجای دریافت دارو از معاونت دارو و غذای دانشگاه، داروها را از داروخانه های منتخب آنها دریافت می كردند.
وی اضافه كرد: می توان گفت این طرح در استان فارس و قم ناموفق بوده است، بطوریكه درمانگران استان قم صریحا اعلام كردند، این طرح دارای عواقبی است. چونكه نه تنها هیچ كاهشی در میزان داروی غیر قانونی موجود در بازار سیاه نداشته، بلكه ایراداتی همچون مشكلات امنیتی آن از جانب انجمن صنفی استان فارس و همین طور گزارش نماینده دانشگاه علوم پزشكی قم به معاونت درمان وزارت بهداشت عرضه شده است.
«ریزش بازگشت معتادان به مراكز درمان اعتیاد»
رئیس كانون سراسری درمانگران اعتیاد كشور ضمن تشریح عوارض مصوبه «واگذاری داروهای مخدر به داروخانه ها» اظهار نمود: بیمارانی كه قصد ترك اعتیاد دارند در صورتی جذب مراكز ترك اعتیاد می شوند كه طی روند درمانی، دارو به آنها عرضه و از خدمات مشاوره ای، رفتاری و آزمایشات هم بهره مند شوند، حال اگر این داروها در دسترس داروخانه ها قرار گیرد بیمار با مراجعه به داروخانه ها و یا مراكز غیرقانونی و قاچاق، دارو را دریافت می كند و به مراكز بازگشت ای نمی كند، درنتیجه روند درمانی آموزش های رفتاری و مشاوره ای او تكمیل نخواهد شد؛ انگیزه بازگشت مددجویان كاسته می شود، ارتباط درمانی درمانگر با بیمار خدشه دار می شود و كمیت و كیفیت درمان اعتیاد هم كاسته می شود.
نامشخص شدن دوز مصرف داروهای ترك اعتیاد برای بیماران
غالبی درباره عوارض مصرف خودسرانه داروهای آگونیست اظهار داشت: با عنایت به اینكه فاصله دوز درمانی داروهای مخدر با دوز مسمومیت آنها خیلی كم است، باید این داروها تحت نظارت پزشك، پرستار و در مراكز معتبر و با رعایت قوانین خاص مصرف شود، تا از مسمومیت مصرف كننده جلوگیری به عمل آید. به همین علل داروهای مذكور در همه كشورها و طبق مقررات بین المللی، جزء داروهای "تحت كنترل" طبقه بندی می شوند و عرضه آنها در داروخانه مقدور نیست.
احتمال امتناع معتادان برای مراجعه به داروخانه بدلیل ترس از دیده شدن
رئیس كانون سراسری درمانگران اعتیاد كشور با اشاره به اینكه در این طرح در داروخانه ها هیچ نظارتی برای نحوه مصرف داروهای آگونیست توسط معتادان وجود ندارد، افزود: از دیگر عوارض این طرح افزایش سفرهای بی مورد معتادان به داروخانه ها خواهد بود، چونكه هم اكنون یك میلیون و ۲۵۰ هزار معتاد هركدام طی یك ماه بطور متوسط شش یا هفت مرتبه به مراكز درمان اعتیاد بازگشت می كنند. با اجرای این طرح بیمار بعد از مراجعه به مركز باید به داروخانه بازگشت كند، پس سفر جدید دیگری برای آنها صورت می گیرد. در واقع مجموعا ماهیانه حدود ۱۰ میلیون سفر بی مورد خواهیم داشت كه به اتلاف انرژی و زمان و افزایش ترافیك دامن خواهد زد. همین طور طبق ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی، افشای اسرار بیمار «جرم» شمرده می شود. حال اگر معتاد را مجبور به مراجعه به داروخانه نماییم تا در معرض دید عموم مردم و مراجعان داروی مخدر دریافت كند، اصرار آنها افشا شده و امكان دارد از مراجعه به داروخانه امتناع كنند.
تنها ۱.۵ درصد از داروی قاچاق بازار آزاد از مراكز درمان اعتیاد نشت می كند
سرپرست كانون سراسری انجمن های صنفی كارفرمایی مراكز سرپایی درمان اعتیاد كشور در ادامه با اشاره به آمار انتشار یافته از طرف دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر اضافه كرد: بر طبق این آمارها ۱.۵ درصد از داروی قاچاق موجود در بازار آزاد، از مراكز درمان اعتیاد نشت شده است. حال سوالی كه مطرح می شود آن است كه آیا برای ۹۸.۵ درصد مابقی برنامه ای وجود دارد؟ هم اكنون همه نظارت ها تنها روی مراكز درمان اعتیاد صورت می گیرد و متاسفانه شاهد هیچ نظارت جدی روی چهار حلقه دیگر (واردكننده مواد اولیه، كارخانه، شركت های توزیع، دانشگاه هایی كه دارو را به مراكز درمان عرضه می كنند) نیستیم و همه توجه و نظارت مسئولان روی حلقه ای كه دارو توسط پزشك به بیمار عرضه می شود متمركز شده است.
ایشان سپس در پاسخ به این پرسش كه علت نشت دارو در مراكز درمان اعتیاد چیست؟ هم اظهار نمود: نظارت هایی كه در این زمینه صورت می گیرد كم نیست اما باید فرهنگ سازی هایی انجام شود؛ بطوریكه بیماران و خانواده ها از این مساله آگاه باشند كه دارو جزئی از درمان آنها شمرده می شود و باید برای ترك اعتیاد، در راه قانونی درمان قرار گیرند، چونكه برخی اعتقاد دارند كه دارو درمان اصلی بیماری اعتیاد است.
افزایش نشت داروهای ترك اعتیاد و اعتیادآور به بازار با واگذاری توزیع آنها به داروخانه ها
غالبی با اشاره به اینكه امكان دارد این درصد از تخلف در هر صنفی رخ دهد، اظهار داشت: مگر تخلف داروخانه ها كمتر از مراكز درمان اعتیاد است؟، این میزان معتاد به ترامادول، داروهای خواب آور، ریتالین و دیگر داروهای اعتیاد آور، همین طور مصرف بی رویه آنتی بیوتیك های بی مورد كه به مقاومت میكروب ها منجر شده و از مواد مخدر صدمه زننده تر هستند، هیچ كدام در اختیار مراكز درمان اعتیاد نبوده كه بخواهند نشت دهند اما به وفور معتادان به این داروها در مراكز مشاهده می شوند، معتادانی كه بعنوان معتادان یقه سفید معروف هستند، چونكه معمولا افرادی مصرف كننده چنین داروهایی هستند كه وجهه اجتماعی، تحصیلات و شغل آنها سبب شده به سمت مواد مخدر نروند یا نتوانند از هر فرد و مكانی ماده مصرفی خودرا تهیه كنند، اما پرسنل برخی داروخانه های سودجو به آنها القا می كنند كه قرص های مذكور مسكن و بی ضررند. حال اگر داروهای درمان اعتیاد هم به سبد داروخانه ها اضافه شود، نشت داروها بیشتر از پیش افزایش می یابد.
چگونه از نشت داروها به بازار آزاد جلوگیری كنیم؟
بگفته رئیس كانون سراسری درمانگران اعتیاد كشور، به منظور جلوگیری از نشت دارو، راهكارهای مشخصی وجود دارد كه یكی از آنها مصوبه چند سال قبل ستاد مبارزه با مواد مخدر است كه بر طبق آن شربت ها و قرص های متادون قابل ردیابی و هولوگرام دار شود تا در صورتیكه شیشه شربت یا بلیستر قرص متادون در بازار سیاه و غیر قانونی به دست آمد، بازرس با قرار دادن اسكنر، محل اصلی دارو را ردیابی كند، اما شركت های داروسازی چندین سال از اجرای این مصوبه طفره رفتند و به تازگی هم كه مبادرت به اجرای آن كردند، هولوگرام ها را تنها روی كارتن های دارو كه بسته های زیادی دارو در آنها موجود است ثبت كردند و روی شیشه و بلیستر دارو هولوگرامی وجود ندارد و قابل ردیابی نیست.
از بین رفتن «قبح» مصرف داروهای مخدر
ایشان سپس اظهار داشت: بر طبق آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر حدود ۷۰ درصد زندانیان، دارای سابقه اعتیاد یا جرم های در رابطه با اعتیاد هستند. از طرف دیگر تعداد زیادی از معتادانی كه در سطح شهر حضور دارند هم دارای سابقه رفتارهای پرخطر و جرم های اعتیادی هستند. حال اگر جمعیت یك میلیون و ۲۵۰ هزار نفری معتادانی كه الان در مراكز درمان اعتیاد، تحت درمان هستند، به داروخانه ها (فضاهای عمومی) كه خانواده ها رفت و آمد می كنند، ارجاع شوند، بی گمان این اختلاط، باعث از بین رفتن قبح مصرف داروی مخدر در كشور خواهد شد و همه جامعه از این طرح متضرر می شوند.
غالبی اضافه كرد: الان تصور عموم مردم از داروهای ترك اعتیاد، صدمه زا بودن است، حال اگر داروخانه ها به توزیع داروهای آگونیست بپردازند، امكان دارد عده ای چنین تصوری داشته باشند كه این داروها همانند سایر داروها بی ضرر یا كم ضرر هستند، بنابراین كاهش آستیگما و انگِ مصرف این داروها، مسمومیت و حتی مرگ و میر عده زیادی را درپی خواهد داشت. از طرف دیگر طبق پژوهش ها، هر معتاد طی دوره زمانی مشخص می تواند سه نفر را گرفتار اعتیاد كند، پس اگر این افراد در مراكز تخصصی تحت درمان مكفی و كامل، قرار نگیرند، امكان دارد باعث افزایش معتادان جامعه شوند.
هنوز زیرساختی برای اجرای مصوبه «واگذاری داروهای مخدر به داروخانه ها» وجود ندارد
رئیس كانون سراسری درمانگران اعتیاد كشور افزود: هم اكنون ۷۵۰۰ مركز برای ترك بیماری اعتیاد با حضور پزشك، روانشناس، مددكار و پرستار طراحی شده است كه حدود ۴۰ هزار نیرو در این مراكز به فعالیت مشغول اند. همین طور ابزارهای امنیتی همچون گاوصندوق، دوربین مدار بسته، حفاظ و... تعریف شده است حال آنكه در داروخانه ها چنین زیرساخت هایی برای اجرای این طرح وجود ندارد.
وی معتقد می باشد كه هر بیماری همچون بیماری اعتیاد دارای سه سطح پیشگیری است؛ پیشگیری سطح اول بیان كننده آن است كه افراد به دنبال بیماری نروند، وظیفه ای كه بر عهده حاكمیت بوده اما تابحال ناموفق بوده است، بطوریكه طبق آمارهای سال قبل این ادعا وجود داشته كه ۱۰ الی ۱۵ درصد پیشگیری سطح یك تحقق یافته اما این آمار نمی تواند صحیح باشد، چونكه طبق اسناد بالادستی باید طی ۵ سال آینده ۲۵ درصد شیوع اعتیاد در كشور كم شود، این درحالیست كه شیوع اعتیاد امسال بیشتر از سال قبل بوده است. پس در اجرای پیشگیری سطح اول توفیقی نداشته ایم.
به گفته غالبی، پیشگیری سطح دوم هم بیان كننده آن است كه بیمار معتاد باید تحت درمانی قرار گیرد كه باعث كاهش صدمه ها به خودش و جامعه شود؛ هم اكنون یك میلیون و ۲۵۰ هزار معتاد در پیشگیری سطح دوم قرار دارند كه ۹۵ درصد از این دستاورد، توسط بخش خصوصی، برای حدود ۵۰ درصد معتادان كشور محقق شده است، البته در این زمینه نه تنها بخش خصوصی هیچ هزینه ای از دولت دریافت نكرده است بلكه باعث سودآوری برای دانشگاه های علوم پزشكی شده است.
وی افزود: همین طور پیشگیری سطح سوم بیان كننده آن است كه بعد از سم زدایی و ترك اعتیاد، باید مهارت آموزی و اشتغال آفرینی و بازگشت به جامعه و زندگی عادی را برای مددجو فراهم نمود، وظیفه ای كه بر عهده حاكمیت بوده اما در عمل نه تنها اقدام موثری نكرده، بلكه ادعایی در این خصوص نشده است. در واقع تنها بخشی كه ۵۰ درصد آن محقق شده پیشگیری سطح ۲ بوده است كه توسط بخش خصوصی انجام شده است. حال برنامه هایی همچون توزیع و خصوصاً عرضه داروهای مخدر و شبه مورفین، در داروخانه ها بدون شك به سطح دوم پیشگیری هم لطمه وارد میكند و موفقیت ما كاهش خواهد یافت، بنابراین اگر مسئولان به دنبال برنامه مفید و كارآمدی هستند، باید پیشگیری سطح اول و سوم را ارتقا دهند.
تجربه ناموفق عرضه داروهای مخدر توسط داروخانه ها
بنابر اظهارات رئیس كانون سراسری درمانگران اعتیاد كشور، برای درمان بیماری های مزمن، بهره گیری از دارو و آموزش رفتاری و مهارتی در كنار یكدیگر موثر است و مجموع آنها منجر به درمان بیماری خواهد شد، حتی سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای درمان اعتیاد به سیستم بسته ای كه شامل خدمات درمانی و عرضه دارو است اشاره می كند، حال جداسازی دارو و درمان و پیش گرفتن رویه دیگری بر خلاف دیگر كشورها و نهادهای بین المللی می تواند دستاوردهای موجود را از بین ببرد چونكه همانطور كه گفته شد داروهای ترك اعتیاد، گوشه ای از روند درمان محسوب می شوند كه اگر تحت نظارت و توسط پزشك تجویز نشود، صدمه زننده خواهد بود، حتی كشور آمریكا طی سال های ۲۰۰۰ تا۲۰۱۰ بعضی از داروهای مخدر را به داروخانه ها عرضه كرد و از آنجایی كه داروخانه ها به دنبال كسب سود بودند، بدون توجه به تجویز پزشك و موارد قانونی، آن داروها را نشت دادند.
وی افزود: نتیجه این كار، باعث افزایش چهار برابری مصرف و اعتیاد به داروهای مخدر و افزایش ۳۰۰ درصدی مرگ و میر ناشی از این داروها در كشور ایالات متحده آمریكا و مرگ روزانه حدود ۲۰۰نفر شد، تا جایی كه مصرف انواع مواد مخدر در جامعه آمریكا به چنان سطحی از اخطار رسید كه مقامات رسمی این كشور نسبت به این معضل اجتماعی ابراز نگرانی شدید كرده اند و وضعیت اضطراری بهداشتی اعلام نمودند.
رئیس كانون سراسری درمانگران اعتیاد كشور با اشاره به اینكه در سطح جهانی، ایران در زمینه درمان اعتیاد پیشتاز است، اظهاركرد: هم اكنون دیدگاه های پلیسی در زمینه اعتیاد میان مسئولان در حال شكل گیری است. باآنكه امكان دارد دیدگاه های پلیسی در زمینه مقابله با مواد مخدر صحیح و موثر باشد اما برای درمان اعتیاد بی تاثیر خواهد بود چونكه نه تنها قبلا اقدامات الزامی و الزامی در ترك معتادان آزمایش شده و موفقیتی نداشته بلكه دیگر بیماری هایی مزمن مانند افزایش فشارخون، دیابت، افزایش چربی خون و... هم مانند اعتیاد با اجبار و زور و حتی اراده، قابل درمان نیست و نیازمند درمان طولانی مدت و پیگیری مستمر همراه با مجموعه خدمات دارویی و غیر دارویی است.
غالبی درانتها نسبت به عرضه طرح هایی كه بدون كسب نظر كارشناسان عرضه می شود و به سلامتی میلیون ها شهروند وابسته است اخطار داد و بیان كرد: چنانچه داروهای مخدر توسط داروخانه ها به بیماران عرضه شود، صدمه ای جبران ناپذیر و فراتر از تصور به پیكره جامعه اسلامی ایران وارد خواهد شد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب